ชุมชนบ้านสามเรือน อำเภอหนองหญ้าปล้อง จังหวัดเพชรบุรี

“การส่งเสริมและพัฒนากลุ่มอาชีพด้านหัตถกรรมสู่ตลาดระดับสากล  ณ ชุมชนบ้านสามเรือน

ตำบลท่าตะคร้อ อำเภอหนองหญ้าปล้อง จังหวัดเพชรบุรี ภายใต้โครงการหลัก

โครงการพัฒนาคุณภาพชีวิตและยกระดับรายได้ให้กับคนในชุมชนฐานราก”

บริบทชุมชน

             ชุมชนบ้านสามเรือน เป็นชุมชนเก่าแก่ ตั้งอยู่ที่ตำบลท่าตะคร้อ อำเภอหนองหญ้าปล้อง จังหวัดเพชรบุรี โดยก่อนที่จะมาเป็นชุมชนบ้านสามเรือน พื้นที่บริเวณนี้ส่วนมากเป็นป่าเขา ต่อมาได้มีชาวบ้านจากตำบลห้วยท่าช้าง อำเภอเขาย้อย จังหวัดเพชรบุรี ขึ้นมาหาของป่าลงไปขาย และได้อพยพเข้ามาเพื่อหาที่ทำกินใหม่ ในขณะนั้นมีผู้อพยพเข้ามาอาศัยเป็นกลุ่มแรก 3 ครัวเรือน จึงเป็นที่มาของชื่อ “บ้านสามเรือน” ชุมชนที่โดดเด่นด้านวัฒนธรรมไทยทรงดำ

ประเด็นปัญหาชุมชน

          ด้านการทอผ้า จากปีงบประมาณ 2562 ชุมชนบ้านสามเรือน เป็นชุมชนหนึ่งที่ได้รับการคัดเลือกให้เป็นพื้นที่ในโครงการแก้ไขความยากจนของประชาชนในเขตชนบทของมหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี เพราะมีความเป็นไปได้ในการเพิ่มรายได้ของชุมชน มีชาวชุมบ้านสามเรือนจำนวนไม่น้อยที่มีศักยภาพในด้านหัตถกรรม และมีความโดดเด่นด้านผ้าขาวม้าทอมือ มีการรวมกลุ่มทอผ้าและจัดตั้งศูนย์ทอผ้าบ้านสามเรือน แต่ด้วยความประณีตและใช้เวลาในการทอผ้าแต่ละผืนราคาของผ้าเมื่อเทียบกับค่าแรงงานแล้วยังไม่คุ้มค่าเท่าที่ควร

        ด้านการจักสาน งานจักสานที่มีชื่อเสียงและลวดลายที่สวยงามเป็นเอกลักษณ์ แต่มีชาวชุมชนที่มีความชำนาญการในการจักสานเพียง 1-2 ท่านเท่านั้น ยังประสบปัญหาผู้สืบทอดภูมิปัญญา อีกทั้งชิ้นงานนั้นมีคุณภาพสามารถพัฒนาเข้าสู่ระดับชาติและนานาชาติได้เป็นอย่างดี เพราะฝีมือประณีต ลวดลายสวยงาม และหลาย ๆ ชิ้นสามารถนำไปใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำวันได้จริง

แนวทางการแก้ไขปัญหา

         สืบเนื่องจากปีงบประมาณ 2562 ที่มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรีได้เข้าร่วมกับชุมชนดำเนินโครงการส่งเสริมและพัฒนากลุ่มอาชีพด้านหัตถกรรมพื้นบ้าน : ทอผ้า ผลิตภัณฑ์จากผ้าทอและเครื่องจักสาน ผลของโครงการดังกล่าวทำให้เกิดการรวมกลุ่มด้านแปรรูปผ้าเป็นผลิตภัณฑ์ของใช้ ของที่ระลึก และชุมชนเริ่มมองเห็นโอกาสในการเพิ่มรายได้จากงานฝีมือหัตถกรรมของตนเอง และในปีปีงบประมาณ 2563จึงดำเนินโครงการเพื่อส่งเสริมกลุ่มอาชีพด้านหัตถกรรมให้กับชาวชุมชนบ้านสามเรือนเป็นการดำเนินการและติดตามผลอย่างต่อเนื่อง

Model การทำงาน

ผลความสำเร็จของชุมชน

ด้านสังคม

           1) ความสัมพันธ์อันดีอย่างกว้างขวางระหว่างคนในชุมชนเดียวกัน ได้แก่ ชุมชน   บ้านสามเรือน อำเภอหนองหญ้าปล้อง มีกลุ่ม 2 กลุ่มได้แก่ กลุ่มทอผ้า และกลุ่มทำผลิตภัณฑ์จากผ้าทอ ทั้งนี้นอกจากชาวบ้านในกลุ่มเดียวกันจะมีความสัมพันธ์อันดีต่อกันแล้ว ระหว่างทั้งสองกลุ่มจะมีความสัมพันธ์อันดีต่อกัน มีการเอื้ออำนวย และส่งเสริมกัน ในลักษณะของการต้องพึ่งพาซึ่งกันและกัน

            2) ความสัมพันธ์อันดีอย่างกว้างขวาง ระหว่างชาวบ้านที่อยู่คนละชุมชน มีการสร้างเครือข่ายไปสู่ชุมชนอื่นได้แก่ ชุมชนทอผ้าบ้านรางจิก อำเภอชะอำ โดยมีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้การทอผ้าและการทำผลิตภัณฑ์จากผ้าทอ และที่สำคัญทั้ง 2 ชุมชน ยังมีการดำเนินการร่วมกันในการทำผลิตภัณฑ์ภายใต้เครื่องหมายการค้า “แพรภัฏ”

ด้านเศรษฐกิจ

          1) การลดรายจ่ายโดยชุมชนมีการทอผ้า และทำผลิตภัณฑ์จากผ้าใช้เอง เช่น ถุงผ้า  หน้ากากผ้า เป็นต้น

          2) การเพิ่มรายได้ ชุมชนสามารถสร้างรายได้เสริมจากการจำหน่ายผ้าทอ และผลิตภัณฑ์จากผ้า

ด้านสิ่งแวดล้อม    

             การเรียนรู้การนำผ้าไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ ทำให้ชาวชุมชนใช้ผ้าได้อย่างคุ้มค่า เกิดประโยชน์อย่างสูงสุดทำให้ไม่เหลือเศษผ้าให้เป็นขยะอีกต่อไป

ด้านวัฒนธรรม

             วัฒนธรรมและภูมิปัญญาด้านการทอผ้าด้วยมือ ลวดลายที่มีมาแต่โบราณ เช่น ลายแตงโม  ลายลูกแก้ว  ได้รับการสืบสานให้คงอยู่ ยืนยาว และต่อเนื่องสืบไป

คณะดำเนินงานโครงการ

        1. หน่วยงานภายใน

            รองศาสตราจารย์ ดร.สริตา บัวเขียว และคณะกรรมการบริการวิชาการคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ ประกอบด้วยคณาจารย์ นักศึกษาและบุคลากร

        2. หน่วยงานภายนอก

                1) ภาครัฐ ได้แก่ อำเภอ/อบต./ผู้ใหญ่ และกลุ่มต่าง ๆ

                2) ภาคเอกชน ได้แก่ บริษัทส่งออกเสื้อผ้า Irisa และร้านรับตัดเสื้อทั่วไปในจังหวัดเพชรบุรี