ชุมชนบ้านสามเรือน อำเภอหนองหญ้าปล้อง จังหวัดเพชรบุรี

บริบทชุมชน

          ตั้งอยู่ที่ตำบลท่าตะคร้อ อำเภอหนองหญ้าปล้อง จังหวัดเพชรบุรี เป็นชุมชนเก่าแก่โดยก่อนจะเป็นชุมชนบ้านสามเรือนพื้นที่บริเวณนี้ส่วนมากเป็นป่าเขา ต่อมาได้มีชาวบ้านจากตำบลห้วยท่าช้าง อำเภอเขาย้อย  จังหวัดเพชรบุรี ขึ้นมาหาของป่าลงไปขาย และได้อพยพเข้ามาเพื่อหาที่ทำกินใหม่ ช่วงแรกมีการอพยพมาอยู่เพียง 3 ครัวเรือน จึงเป็นที่มาของชื่อ “บ้านสามเรือน” ชุมชนที่โดดเด่นด้านวัฒนธรรมไทยทรงดำ

ปัญหาชุมชน

          ด้านผ้าทอ

          ชุมชนบ้านสามเรือน เป็นชุมชนชาวไทยทรงดำ ซึ่งชาวไทยทรงดำนี้ส่วนใหญ่มีจะความรู้ความสามารถในการทอผ้าไว้ใช้เอง ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2537   ชาวชุมชนบ้านสามเรือนได้มีการรวมกลุ่มทอผ้าและจัดตั้งเป็น “ศูนย์ทอผ้าบ้านสามเรือน” โดยผ้าที่ทอส่วนใหญ่จะเป็น “ผ้าขาวม้า” ซึ่งมีจุดเด่นสำคัญคือทอจากเส้นไหมประดิษฐ์ที่มีความแข็งแรงทนทาน สีสันสดใสสวยงาม ลวดลายผ้าขาวม้าขึ้นชื่อของบ้านสามเรือนคือ “ลายแตงโม”  ที่สืบทอด สืบสานต่อกันมาจากรุ่นสู่รุ่นจนถึงปัจจุบัน อย่างไรก็ตามแม้ว่าผ้าขาวม้าจะได้รับการทออย่างดีมีคุณภาพและมีสีสัน ลวดลายสวยงาม ด้วยเพราะความชำนาญด้านการทอผ้าของชาวชุมชน แต่เมื่อเทียบกับราคาต่อผืนแล้วยังนับว่าไม่คุ้มค่ากับแรงงานเท่าที่ควร

          ด้านจักสาน

          ชุมชนบ้านสามเรือน มีชื่อเสียงในด้านจักสานเช่นกัน แต่มีชาวชุมชนเพียง 1-2 คน เท่านั้นที่มีความชำนาญและยังคงสืบสานงานจักสาน โดยในเวลาว่างก็จะทำงานจักสาน หรืองานฝีมือที่ทำด้วยไม้ และนำออกจำหน่ายเมื่อมีงานของท้องถิ่น หรืออาจมีรายได้จากการรับจ้างจักสานสิ่งต่างๆ อย่างไรก็ตามแม้ว่างานจักสาน อาจจะดูว่าเป็นงานพื้นบ้าน แต่เมื่อพิจารณาจากผลงานแล้วจะพบว่าสามารถพัฒนาออกเป็นสินค้าในระดับชาติหรือนานาชาติได้เป็นอย่างดี ด้วยเพราะ ฝีมือประณีต ลวดลายสวยงาม และหลายๆ ชิ้น สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้ในชีวิตจริง

          ด้านเกษตรอินทรีย์

          ชุมชนบ้านสามเรือน มีลักษณะพื้นที่ สภาพแวดล้อม ที่เหมาะสมต่อการทำการเกษตร และมีชาวชุมชนส่วนใหญ่ประกอบอาชีพนี้ และที่สำคัญมีเกษตรกรบางกลุ่มที่มีแนวความคิดในการทำเกษตรอินทรีย์ มีตลาดรับซื้อ และให้ราคาที่เหมาะสมกับการเป็นเกษตรอินทรีย์ แต่ยังขาดการช่วยเหลือ และสนับสนุน เพื่อให้สำเร็จลุล่วง

แนวทางในการพัฒนา

          1. การทำเกษตรอินทรีย์ ที่อำเภอหนองหญ้าปล้อง

          - ได้รับใบรับรองเกษตรอินทรีย์

          - มีแหล่งจัดจำหน่ายเพิ่มขึ้น

          - มีการรวมกลุ่มเกษตรอินทรีย์และกลุ่มมีรายได้เพิ่มขึ้น

          2. การส่งเสริมและพัฒนากลุ่มอาชีพหัตถกรรมพื้นบ้าน: ทอผ้า ผลิตภัณฑ์จากผ้าทอและเครื่องจักสาน ณ บ้านสามเรือน ต. ท่าตะคร้อ อ. หนองหญ้าปล้อง จ. เพชรบุรี

          - ผ้าทอได้รับการออกแบบพัฒนาแบบใหม่ๆ

          - ได้ผลิตภัณฑ์จากผ้าทอ

          - มีการรวมกลุ่ม/ สมาชิกมีรายได้เพิ่มขึ้น

         ท่านสามารถเดินทางมาเยี่ยมเยือนชุมชนนี้ได้อย่างสะดวกและง่ายดาย จากถนนเพชรเกษมตรงสะพานต่างระดับบริเวณวัดหนองควง อำเภอเขาย้อย ถนนแยกเข้าสู่อำเภอหนองหญ้าปล้อง มุ่งหน้าไปตามถนนลาดยางอย่างดีที่โอบล้อมด้วยธรรมชาติของภูเขาและป่าไม้ แสนเพลินตาเพลินใจไปกับทิวทัศน์งดงาม รื่นรมย์ เส้นทางสายนี้จะนำท่านไปสู่ ศูนย์ทอผ้าบ้านสามเรือน

          ณ ศูนย์ทอผ้าบ้านสามเรือน ท่านจะได้สัมผัสกับวิธีการทอผ้าแบบดั้งเดิมที่สะท้อนถึงอัจฉริยภาพทางศิลปวัฒนธรรมของชาวชุมชน มีเรื่องราวเล่าขานถึงประวัติที่น่าทึ่งของผ้าทอมือ ที่มีจุดเด่นสำคัญคือทอจากเส้นไหมประดิษฐ์ที่มีความแข็งแรงทนทาน สีสันสดใสสวยงาม ลวดลายผ้าที่ขึ้นชื่อของบ้านสามเรือนคือ ลายแตงโม ที่สืบทอด สืบสานต่อกันมาจากรุ่นสู่รุ่น และปัจจุบันมีผู้สืบสานงานผ้าทอมือที่ยังคงยืนหยัด เข้มแข็ง และเชี่ยวชาญ 

          ศูนย์ทอผ้าบ้านสามเรือนนี้เป็นจุดเด่น จุดเน้นและจุดตั้งต้นของการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมตามวิถีชุมชน จากศูนย์ทอผ้าแห่งนี้ท่านสามารถเดินทางไปเยี่ยมชมและเลือกซื้อสินค้าอื่นๆ ของชุมชนได้แก่ เครื่องจักสาน  พืชผักเกษตรอินทรีย์ เห็ดรสดี เป็นต้น โดยท่านสามารถศึกษาแผนที่เส้นทางและข้อมูลจาก QR code ณ ศูนย์ทอผ้าบ้านสามเรือน

          วันนี้ชาวชุมชนบ้านสามเรือนขอเปิดบ้านเพื่อต้อนรับทุกท่าน มาชื่น มาชม มาให้รู้ มาดูให้เห็นว่า ณ บ้านสามเรือนนี้มี  “ผ้าทอมืองามลือลั่น  จักสานงามกระเดื่อง  ลือเลื่องเกษตรอินทรีย์  เลิศรสเห็ดดี  วิถีไทยทรงดำ”

คณะทำงานประกอบด้วย

          1. รองศาสตราจารย์.ดร.สริตา  บัวเขียว     อาจารย์ประจำคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์