โครงการอ่างเก็บน้ำห้วยผากอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ตั้งอยู่ที่บ้านยางชุม หมู่ที่ 6 ตำบลกลัดหลวง อำเภอท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี เป็นโครงการที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มีพระราชดำริให้กรมชลประทานพิจาณาโครงการและก่อสร้างอ่างเก็บน้ำห้วยผากโดยเร่งด่วน เมื่อวันที่ 17 มิถุนายน 2523 เพื่อจัดหาน้ำให้ราษฎร ริมห้วยผากมีน้ำใช้เพื่อการเพาะปลูกและอุปโภคบริโภคได้ตลอดปี และช่วยบรรเทาอุทกภัยในฤดูฝน  นอกจากนั้นยังช่วยสนับสนุนโครงการชลประทานเพชรบุรีให้ได้ผลสมบูรณ์ยิ่งขึ้น และวันที่ 30 เมษายน 2547 ได้พระราชดำริเพิ่มเติมให้กรมชลประทานพิจารณาวางแผนก่อสร้าง แหล่งน้ำตามความเหมาะสมเพื่อแก้ปัญหาน้ำท่วมในจังหวัดเพชรบุรี กรมชลประทานได้วางแผน ก่อสร้างในปีงบประมาณ 2548 จะแล้วเสร็จในปีงบประมาณ 2550 ( 3 ปี )

ความเป็นมา

         พระบาทสมเด็จพระบรมชนกกาธิเบศร  มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช  บรมนาถบพิตร เสด็จฯ ไปทอดพระเนตรฝายกักเก็บน้ำห้วยทรายและบริเวณต้นน้ำของห้วยสามพันนาม อำเภอชะอำ  จังหวัดเพชรบุรี เมื่อวันที่ 17 มิถุนายน 2523 และมีพระราชดำริให้กรมชลประทานพิจาณาโครงการและก่อสร้างอ่างเก็บน้ำห้วยผากโดยเร่งด่วน เพื่อจัดหาน้ำให้ราษฎร ริมห้วยผากมีน้ำใช้เพื่อการเพาะปลูกและอุปโภคบริโภคได้ตลอดปี และช่วยบรรเทาอุทกภัยในฤดูฝน  นอกจากนั้นยังช่วยสนับสนุนโครงการชลประทานเพชรบุรีให้ได้ผลสมบูรณ์ยิ่งขึ้น

         เมื่อวันที่ 30 เมษายน 2547 มีพระราชดำริเพิ่มเติมให้พิจารณาวางแผนก่อสร้างแหล่งน้ำตามความเหมาะสมเพื่อแก้ปัญหาน้ำท่วมในจังหวัดเพชรบุรี

         กรมชลประทานได้ศึกษาและจัดทำ รายงานโครงการแล้วเสร็จเมื่อเดือนกันยายน ๒๕๓๗ สรุปว่าพื้นที่ที่เหมาะสมสำหรับการก่อสร้างอ่างเก็บน้ำห้วยผาก อยู่ในเขตบ้านยางชุม ตำบลกลัดหลวง อำเภอท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี พื้นที่ส่วนใหญ่ทางทิศตะวันตะเป็นภูเขาและจะเขตประเทศพม่า ซึ่งเป็นต้นน้ำของเขื่อนแก่งกระจานและแม่น้ำเพชรบุรีมีพื้นที่ราบสำหรับการเพาะปลูกเพียงเล็กน้อยทางด้านทิศตะวันออก ซึ่งอยู่ใต้เขื่อนเพชรบุรีลงไปจนจดทะเล สภาพพื้นที่ในบริเวณภูเขา ไม่เหมาะกับการเพาะปลูก แต่มีราษฎรเข้าไปบุกรุกและเปิดป่าทำไร่เป็นหย่อมๆ ได้ได้จัดทำรายงานผลกระทบสิ่งแวดล้อมเพื่อขอใช้ประโยชน์พื้นที่ป่าอนุรักษ์ ตามมติ ค.ร.ม. แล้วเสร็จเมื่อปี 2541

วัตถุประสงค์

1. เพื่อให้ราษฎรบริเวณริมห้วยผากมีน้ำเพื่อการอุปโภค-บริโภคและการเพาะปลูกได้ตลอดปี ครอบคลุมพื้นที่ชลประทานประมาณ 4,100 ไร่
2. ช่วยส่งน้ำสนับสนุนโครงการส่งน้ำและบำรุงรักษาเพชรบุรีให้ได้ผลสมบูรณ์ยิ่งขึ้น
3. ช่วยบรรเทาอุทกภัยในช่วงฤดูฝนบริเวณลุ่มน้ำเพชรบุรี และบริเวณใกล้เคียง
4. เป็นแหล่งเพาะพันธุ์สัตว์น้ำจืดเพื่อการบริโภคและเพิ่มรายได้ให้ราษฎร
5. เป็นแหล่งท่องเที่ยวและพักผ่อนหย่อนใจของประชาชน

พื้นที่ดำเนินการ 

          โครงการอ่างเก็บน้ำห้วยผากอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ตั้งอยู่ที่บ้านยางชุม หมู่ที่ 6 ตำบลกลัดหลวง อำเภอท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี ละติจูด 12.7740761 ลองติจูด 99.6639675

          พื้นที่ส่วนใหญ่ทางทิศตะวันตกเป็นภูเขาสลับซับซ้อนจดเขตประเทศพม่า เพราะเป็นต้นน้ำของเขื่อนแก่งกระจาน และแม่น้ำเพชรบุรี  มีพื้นที่ราบสำหรับการเพาะปลูกเพียงเล็กน้อย  ทางด้านตะวันออกซึ่งอยู่ใต้เขื่อนเพชรบุรี  ลงไปจนจดทะเล  สภาพพื้นที่ส่วนใหญ่ในบริเวณภูเขา  ไม่เหมาะสำหรับใช้ทำการเพาะปลูกแต่ได้มีราษฎรเข้าไปบุกรุกและเปิดป่าทำไร่อยู่เป็นหย่อมๆ โดยทั่วไปพอสรุปได้ว่าในเขตอำเภอนี้มีพื้นที่ๆ เหมาะสมจะทำการเพาะปลูกไม่มากนัก และพื้นที่ส่วนใหญ่เหมาะแก่การปลูกพืชไร่

หน่วยงานที่รับผิดชอบ 

        สำนักงานก่อสร้างที่ 14 สำนักพัฒนาแหล่งน้ำขนาดกลาง (โครงการก่อสร้าง 1 สำนักชลประทานที่  14  เดิม)

ระยะเวลาก่อสร้าง              

• ระยะเวลาดำเนินการทั้งโครงการ ปีงบประมาณ 2548-2554
• ระยะเวลาดำเนินการก่อสร้างเขื่อนหัวงานและอาคารประกอบ  ปีงบประมาณ 2550-2552
• ระยะเวลาดำเนินการระบบส่งน้ำและอาคารประกอบ วางแผนก่อสร้างปีงบประมาณ 2553-2554

รายละเอียดโครงการ 

• ก่อสร้างเขื่อนหัวงานและอาคารประกอบเขื่อนดินประเภท  Zone Type
  • สูง 24.50 เมตร
  • ยาว 716.00 เมตร
  • สันเขื่อน กว้าง 9.00  เมตร
• อาคารระบายน้ำล้น (Spillway) 1 แห่ง
• ท่อส่งน้ำลงลำน้ำเดิม (River Outlet) 1 แห่ง
• ท่อส่งน้ำ (Canal Outlet) 1 แห่ง
• ระบบส่งน้ำและอาคารประกอบ ส่งน้ำด้วยท่อความยาวประมาณ 18.521 กิโลเมตร

ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ

        โครงการห้วยผาก อันเนื่องมาจากพระราชดำริ อ่างเก็บน้ำ มีปริมาตรเก็บกักที่ระดับเก็บกัก 27.5 ล้าน ลบ.ม. ระบบชลประทาน สามารถส่งน้ำเพื่อการเพาะปลูกประมาณ 4,100 ไร่ 

แผน/ผลการดำเนินงาน

        แผนการดำเนินงานก่อสร้างรวม 3 ปี (2549-2551) แยกเป็น

1. เขื่อนหัวงานและอาคารประกอบ แผนงานก่อสร้าง 3 ปี (2549-2551)
2. ถนนทดแทนที่ถูกน้ำท่วม (กรมทางหลวงและถนนรอบอ่างของกรมชลประทาน) แผนงานก่อสร้าง 2 ปี (2550-2551)
3. ระบบส่งน้ำและอาคารประกอบ แผนงานก่อสร้าง 2 ปี (2551-2552)

        ผลการดำเนินงาน (ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2548)

                งานสำรวจออกแบบ แล้วเสร็จ 100 % ส่วนการขออนุญาตใช้พื้นที่อยู่ระหว่างคณะทำงานฯ (กรมป่าไม้และกรมอุทยานแห่งชาติฯ) พิจารณาเสนอขออนุมัติจากรัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม การก่อสร้างถนนทดแทนที่ถูกน้ำท่วม อยู่ระหว่างการสำรวจ-ออกแบบและเตรียมการก่อสร้าง โดยกรมทางหลวงแผ่นดิน

        การดำเนินงานระยะต่อไป

                กรมชลประทานได้รับงบประมาณดำเนินงานในปีงบประมาณ 2549 จำนวน 71,769,000 บาท เพื่อดำเนินงานดังนี้

1. ค่าเตรียมการเบื้องต้น เป็นค่าก่อสร้างที่ทำการบ้านพัก จำนวน 2,687,000 บาท ขณะนี้อยู่ระหว่างดำเนินการจัดซื้อจัดจ้าง
2. ค่าปรับปรุงสิ่งก่อสร้าง จำนวน 82,000 บาท
3. ค่าควบคุมงาน จำนวน 1,000,000 บาท
4. การดำเนินงานประมูลจ้างการก่อสร้างเขื่อนหัวงาน และอาคารประกอบ ซึ่งเดิมประมาณราคาไว้ในปีงบประมาณ 2547 ในวงเงิน 340 ล้านบาท แต่เมื่อดำเนินการออกแบบแล้วเสร็จ ราคาค่าก่อสร้างเพิ่มขึ้นเป็นร้อยละ 486 ล้านบาท จึงต้องขออนุมัติจากคณะรัฐมนตรี เพื่อปรับปรุงราคาค่าก่อสร้างใหม่ ขณะนี้อยู่ระหว่างการดำเนินการขออนุมัติ

                สำหรับการก่อสร้างเขื่อนหัวงานและอาคารประกอบบางส่วน ได้รับงบประมาณในปีงบประมาณ 2549 จำนวน 68,000,000 บาท

ผลการดำเนินการ    

        สำนักงานก่อสร้าง 14 สำนักพัฒนาแหล่งน้ำขนาดกลางได้ดำเนินการก่อสร้างอ่างเก็บน้ำห้วยผากแล้วเสร็จในปี 2552 และได้ส่งมอบโครงการอ่างเก็บน้ำห้วยผากให้กับโครงการส่งน้ำและบำรุงรักษาเพชรบุรี และคงเหลือระบบส่งน้ำที่กำลังดำเนินการก่อสร้างไปแล้ว 35 %

รายการอ้างอิง

• สำนักงาน กปร.. (2563). องค์ความรู้เรื่อง "โครงการห้วยผาก". สืบค้น 10 ม.ค. 2565. จาก http://km.rdpb.go.th/Knowledge/View/140 
• กรมชลประทาน. (2552). โครงการห้วยผาก อันเนื่องมาจากระราชดำริ. สืบค้น 10 ม.ค. 2565. จาก https://www.rid.go.th/royalproject
• จังหวัดเพชรบุรี.  (ม.ป.ป.).  โครงการอ่างเก็บน้ำห้วยผาก อันเนื่องมาจากพระราชดำริ.  สืบค้น 10 ตุลาคม 2560, จาก http://www.phetchaburi.go.th