Title
Creator
Description
วัดมหาธาตุวรวิหาร เป็นพระอารามหลวงชั้นตรีตั้งอยู่ทางฝั่งตะวันตกของแม่น้ำเพชรบุรี ตำบลคลองกระแชง อำเภอเมืองเพชรบุรี เดิมมีชื่อเรียกกันหลายชื่อ คือ วัดพระธาตุ วัดหน้าพระธาตุ วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ ดังปรากฏในนิราศเมืองเพชรของสุนทรภู่ว่า “แล้วเลี้ยวลงตรงหน้าวัดพระธาตุ พอเดือนคลาดคล้อยจำรัสรัศมี…” เป็นต้น
วัดมหาธาตุวรวิหาร ไม่มีหลักฐานว่าสร้างในสมัยใด มีผู้สันนิษฐานว่าน่าจะสร้างในสมัยทวารวดี-สุโขทัย มีอายุราว 800-1000 ปี โดยพบหลักฐานสำคัญคือ ซากอิฐสมัยทวารวดีเป็นจำนวนมาก
อนึ่งวัดมหาธาตุวรวิหาร น่าจะเป็นวัดที่เจริญรุ่งเรืองและเป็นพระอารามหลวงมาก่อน ต่อมากับชำรุดทรุดโทรมลง
สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส สมเด็จพระสังฆราชเจ้าได้เสด็จมาเยี่ยมเยือนเมื่อพศ. 2458 หลังจากไฟไหม้เมืองเพชรบุรีครั้งใหญ่ในปีขาล พ.ศ 2457 ไป ไปได้ ไฟได้ไหม้กุฏิสงฆ์และอื่น ๆ ทางด้านสังฆาวาสทั้งหมด ทรงรับสั่งให้ไวยาวัจกร ถวายกัปปิยภัณฑ์ส่วนพระองค์จำนวนหนึ่ง พร้อมมีพระวินิจฉัยเกี่ยวกับวัดมหาธาตุว่า น่าเสียดายที่เป็นวัดที่อยู่เบียดเสียดกับวัดอื่นๆหลายวัด มีโบราณวัตถุอันเป็นปูนปั้น เป็นลวดลายที่หน้าบัน ซุ้มประตู ซุ้มหน้าตา ฝีมือปั้นวิจิตรงดงามมาก ภาพกลางหน้าบันและกลางซุ้ม ไม่มีซ้ำกัน ดูไม่จืดตาจะเป็นวัดที่เจริญต่อไป
อนึ่งสมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรสสมเด็จพระสังฆราชเจ้า ได้ประทานนามวัดเสียใหม่ว่า วัดมหาธาตุ และได้พระราชทานพระราชหัตถเลขาถึงเจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดีเสนาบดีกระทรวงธรรมการ เมื่อวันที่ 25 มกราคม พ.ศ. 2458 ความตอนหนึ่งว่า เมื่อฉันไปตรวจคณะสงฆ์นนทบุรีครั้งนี้ ได้พบวัดมหาธาตุ วัดสุวรรณาราม เมืองเพชรบุรี เป็นวัดโบราณ มีฝีมือช่างที่ทำเป็นกรณี ฉันเป็นหวัดใหญ่ สมควรที่จะรักษาไว้เป็นเกียรติของเมือง ไม่ได้เป็นวัดหลวง ฝีมือช่างอาจกลายไปได้ตามใจรักษา หรือตามความถนัดของผู้นำ และเมื่อฟุตซอลจะหาคนปฏิสังขรณ์ได้ยาก เพราะฉะนั้น ฉันขอพระราชทานยศวัดมหาธาตุ วัดสุวรรณาราม ขึ้นเป็นพระอารามหลวงชั้นตรี และก็ได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เป็นพระอารามหลวงชั้นตรีเมื่อพุทธศักราช 2458
อาณาเขต วัดมหาธาตุแบ่งเป็น 2 เขต หน้าทิศเหนือเป็นเขตพุทธาวาส ด้านทิศใต้เป็นเขตสังฆาวาส มีถนนนอกเป็นแนวกั้นเขตทั้งสอง เนื้อที่ของวัดฝ่ายพุทธาวาส 8 ไร่ 1 งาน 9 ตารางวา ควายสังฆาวาส 2 ไร่ รวม เป็นเนื้อที่ 10 ไร่ 1 งาน 49 ตารางวา
ผู้สร้างวัด วัดมหาธาตุน่าจะเป็นวัดที่ได้สร้างมาแต่สมัยทวารวดี มีใบเสมาคู่ ลวดลายแบบทวารวดี สงสารคือสุวรรณภูมิ สลักหินทราย เป็นหลักฐาน
สมัยลพบุรี จากรายงานการอนุรักษ์จิตรกรรมฝาผนังพระวิหารหลวง วัดมหาธาตุ ระหว่างวันที่ 7 มีนาคมพุทธศักราช 2534 ถึงวันที่ 30 กันยายนพุทธศักราช 2534 ของคุณวัลภา ณ สงขลา กับคณะ ผู้เชี่ยวชาญจากกรมศิลปากร กระทรวงศึกษาธิการรายงานไว้ว่า “... มีหลักฐานสำคัญอย่างหนึ่ง คือ ศิลาจารึกปราสาทพระขรรค์ พุทธศักราช 1734 ระบุว่า พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ได้โปรดให้สร้างพระพุทธรูป พระชัยพุทธมหานาถ ขึ้น 23 องค์ 20 3 องค์แล้ว องค์ แล้วโปรดให้อัญเชิญไปประดิษฐานยังเมืองต่างๆ คือลพบุรี ราชบุรี สุพรรณบุรี เพชราบุรี ฯลฯ การประดิษฐานพระพุทธรูปครั้งนั้นคงได้สร้างพระปรางค์สีศาสนสถานแบบของไว้ด้วย จึงปรากฏว่ามีพระปรางค์อยู่ในจังหวัดต่างๆ ที่กล่าวไว้ในจารึกนั้น สืบมาจนถึงปัจจุบัน และการอัญเชิญพระพุทธรูปมาประดิษฐานไว้นั้น ย่อมหมายความว่า ได้สถาปนาศาสนสถานแห่งนั้นขึ้นเป็นวัดในพระพุทธศาสนาด้วย และสันนิษฐานว่า พระปรางค์องค์ประธานของวัดมหาธาตุอาจสร้างขึ้นในครั้งนั้น …”
สมัยอยุธยาตอนต้น คณะของคุณวรรณนิภา ณ สงขลา ยังมีความเห็นอีกว่า “...ศิลปกรรมสมัยก่อนอยุธยา อยุธยาตอนต้นในวัดมหาธาตุอาจเคยมีอยู่บ้าง เช่นพระพุทธรูป หลวงพ่ออู่ทอง ใบเสมาหินสีแดงจำหลักที่วางไว้ที่พื้นหน้าพระอุโบสถ มีลักษณะเจดีย์ทรงระฆังมีฐานสูงที่หน้าพระอุโบสถ ศิลปกรรมดังกล่าวนี้ได้รับการบูรณะปฏิสังขรณ์มาแล้วหลายครั้ง การสังเกตรูปแบบและลักษณะเดิมทำได้ยาก…”
สมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ พ.ศ. 2275 - 2301 พระองค์ได้ทรงสร้างและบูรณะปฏิสังขรณ์วัดต่างๆ มีพระบรมราชานุญาตให้พระบรมวงศานุวงศ์ ขุนนาง ข้าราชบริพาร ร่วมโดยเสด็จพระราชกุศลสร้างวัดวาอารามและเจดีย์สถาน ทั้งในกลุ่มและหัวเมืองเป็นอันมาก ปรากฏว่าศิลปกรรมต่างๆในสมัยของพระองค์ มีอยู่ในวัดมหาธาตุมากอย่าง เช่น พระวิหารหลวง พระระเบียงคด พระอุโบสถ พระวิหารน้อย ลายปูนปั้นหน้าบันซุ้มประตูซุ้มหน้าต่าง พระพุทธรูป และปูชนีย Minecraftวัตถุต่างๆที่ประณีตงดงามSubject
Coverage
Source
Publisher
Date
Type
Format
Language
Relation
- ทวีโรจน์ กล่ำกล่อมจิตต์, บรรณาธิการ. (2552). สมโภชวัดมหาธาตุวรวิหาร จ.เพชรบุรี ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาครบ 500 ปี. เพชรบุรี : เพชรภูมิการพิมพ์. https://book.pbru.ac.th/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=63410
- พระเทพสุวรรณมุนี. (2542). พระอารามหลวงจังหวัดเพชรบุรี. กรุงเทพฯ : บริษัท แวลลู พริ้นติ้ง จำกัด. https://book.pbru.ac.th/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=26284
- บุญมี พิบูลย์สมบัติ, บรรณาธิการ. (2552). วัดมหาธาตุวรวิหาร จังหวัดเพชรบุรี. พิมพ์ครั้งที่ 5. เพชรบุรี : วัดมหาธาตุวรวิหาร. https://book.pbru.ac.th/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=69157
- มหาวิทยาลัยราชภัฎเพชรบุรี. (2554). เส้นทางท่องเที่ยวเมืองพริบพรี. เพชรบุรี : มหาวิทยาลัยราชภัฎเพชรบุรี. https://book.pbru.ac.th/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=69849
- ระเบียบ เชิงชม. (2539). วัดมหาธาตุวรวิหาร จังหวัดเพชรบุรี. เพชรบุรี : สถาบันราชภัฏเพชรบุรี. https://book.pbru.ac.th/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=25607
- สมบูรณ์ แก่นตะเคียน, บรรณาธิการ. (2525). สมุดเพชรบุรี 2525. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์เรือนแก้วการพิมพ์. https://book.pbru.ac.th/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=25657
- มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี. (2554). หนังสืออ่านประกอบชุดในหลวงกับจังหวัดเพชรบุรี : ในหลวงกับการเสด็จพระราชดำเนิน ณ วัดมหาธาตุวรวิหาร จังหวัดเพชรบุรี. เพชรบุรี : เพชรภูมิการพิมพ์. https://book.pbru.ac.th/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=63406
- สวัสดิ์ อุราฤทธิ์, (2565). “วัดมหาธาตุวรวิหาร จังหวัดเพชรบุรี,” ฐานข้อมูลท้องถิ่น (เพชรบุรีและประจวบคีรีขันธ์), accessed July 19, 2022, https://localphetchaburi.net/eLocal/items/show/31.
- ทองใบ แท่นมณี, (2552). “เจ้าฟ้ามหากษัตริย์ กับ วัดมหาธาตุฯ,” ฐานข้อมูลท้องถิ่น (เพชรบุรีและประจวบคีรีขันธ์), accessed July 19, 2022, https://localphetchaburi.net/eLocal/items/show/33.
- บุญมี พิบูลย์สมบัติ, “ปรางค์ที่วัดมหาธาตุ จังหวัดเพชรบุรี,” ฐานข้อมูลท้องถิ่น (เพชรบุรีและประจวบคีรีขันธ์), accessed July 19, 2022, https://localphetchaburi.net/eLocal/items/show/34.